به گزارش «اخبار خودرو»،تصور عموم این است خودروهایی که عملکرد بالاتری ارائه می‌کنند، باید دقت بیشتری در انتخاب سوخت داشته باشند. ساده‌تر آنکه بسیاری باور دارند ابرخودروها صرفا از سوخت هوایی استفاده می‌کنند! «۹۱، 95، ۹۸، ۱۰۰و...» این اعداد را که در مراجعه به پمپ‌بنزین‌های کشور (یا هر پمپ‌بنزینی در یک کشور توسعه‌یافته) می‌بینید، نمایانگر عدد اکتان سوخت هستند. درواقع باید درنظر داشت این ابرخودروها در کشورهای پیشرفته بدون هیچ مشکلی سراغ ایستگاه‌های رایج عرضه سوخت می‌روند و از سوختی با یکی این اعداد باکشان پر می‌کنند.
مشتریان و مصرف‌کنندگان معمولا براساس قیمت هر مدل برحسب تومان /لیتر (یا دلار /لیتر) سوخت را انتخاب می‌کنند اما انتخاب بهترین و مناسب‌ترین نوع سوخت لزوما براساس ارزش مالی آن نیست. معمولا خودروسازان بنام، حداقل نرخ اکتان موردنیاز برای استفاده در خودروهایشان را اعلام می‌کنند چراکه استفاده از سوخت اکتان پایین‌تر در آن خودرو، باعث آسیب به موتور در درازمدت و کاهش عملکرد آن می‌شود؛ حتی مصرف سوخت نیز افزایش می‌یابد و درنتیجه میزان انتشار آلایندگی‌ها بیشتر می‌شود. ازسوی‌دیگر قیمت بنزین درحال افزایش است و احتمالا تمام مصرف‌کنندگان، بهترین گزینه را ارزان‌ترین نوع سوخت می‌دانند؛ با این همه، بهتر است نگاهی به معانی درجه‌های مختلف سوخت داشته باشیم تا مناسب‌ترین سوخت را برای خودرو خود انتخاب کنیم. به زبان ساده، درجه اکتان نشان‌دهنده پایداری سوخت است و هرچه این عدد بالاتر باشد، با سوختی پایدارتر سروکار داریم. یوروسِویک، متخصص تکنولوژی سوخت، اکتان را این‌گونه توصیف می‌کند: «عدد اکتان سوخت نشان‌دهنده گرایش سوخت به احتراق خودکار (خوداشتعالی) یا انفجار در دما و فشار بالا در حضور هواست.» این انفجار نابالغ سوخت و احتراق آن با اصطلاح «ضربه‌زدن» (Knocking) سوخت نیز شناخته می‌شود. هرچه یک سوخت دربرابر فرایند ضربه‌زدن مقاوم‌تر باشد، گزینه بهتری برای استفاده در موتورهای مجهز به توربوشارژر، سوپرشارژر و دیگر موتورها با نسبت فشار بالا خواهد بود؛ چراکه موتورهای مجهز به کمک‌پیشرانه که نسبت فشارهای بالایی دارند، معمولا در خطر ضربه‌زدن قرار دارند بنابراین سازندگان با کاهش دمای‌موتور یا مخلوط سوخت و هوا، به کنترل این پدیده ناخواسته می‌پردازند.
RON چیست؟
RON؛ مخفف عبارت «Research Octane Number» یا عدد تحقیقاتی اکتان، یکی از دو روش مرسوم برای نشان‌دادن عدد اکتان سوخت است. روش دیگر نمایش عدد اکتان، MON یا عدد اکتان‌موتور نام دارد. البته راه‌های دیگری هم هستند اما این دو شیوه بیشترین کاربرد را دارند. یوروسویک در این‌باره می‌گوید: «RON؛ بیانگر میل به اشتعال تحت فشار کاری بالاست؛ فشارهایی چون بالارفتن از یک کوه یا تپه یا شتاب‌گرفتن خودرو. کمینه RON برای سوخت معمولی برابر ۹۱ است. RON برای سوخت مرغوب برابر ۹۵ و حداکثر مقدار آن برابر ۹۸ است. MON؛ نمایانگر میل سوخت به اشتعال در فشار کاری کم است. برای نمونه، رانندگی در بزرگراه یا جاده فعالیتی نسبتا سبک محسوب می‌شود. حداقل MON برای سوخت معمولی برابر ۸۱ است. درحالی‌که این رقم برای سوخت مرغوب برابر ۸۵ و حداکثر آن نیز برابر ۸۶ تعیین شده است.» براساس تعریفی از «دپارتمان محیط و انرژی کامن‌ولث» در استرالیا، سوخت هنگامی مرغوب تلقی می‌شود که عدد RON آن ۹۵ و بالاتر باشد. با استناد به «اتحادیه جاده‌های ملی و رانندگان استرالیا»، سوخت مرغوب توانایی موتور را برای تولید قدرت با استفاده از افزایش غلظت سوخت امکان‌پذیر می‌کند. این افزایش چگالی باعث کنترل بیشتر احتراق سوخت شده و از سوختن پیش‌ازموعد سوخت، «پینگ» جلوگیری می‌کند. همه این‌ها منجربه ارائه قدرت توسط موتور به‌شکلی نرم‌تر و یکنواخت‌تر خواهد شد. یوروسویک می‌افزاید: «موتورهای مدرن در استفاده از بنزین‌های با اکتان بالاتر، بهینه‌تر عمل می‌کنند. استفاده از بنزین با اکتان بالاتر در مواقعی که موتور تحت کم‌فشاری کاری قرار دارد، می‌توند از آن محافظت کند. اگر موتور برای استفاده از اکتان بالاتر حسگر ضربه‌زدن نیز داشته باشد، خروجی بهتر خواهد بود و شاهد مصرف سوخت به‌مراتب بهینه‌تری هستیم.»
آیا می‌توان از هر اکتان بنزین در خودرو استفاده کرد؟
خیر! اگر تصور می‌کنید چون خودرو نیاز به سوختن مداوم سوخت دارد پس هر اکتانی را می‌تواند قبول کند، اشتباه می‌کنید. بیشتر خودروها یک کف عدد اکتان دارند که زیر در باک خودرو درج شده است و باید رعایت شود.
در بسیاری از خودروهای بنزینی، حداقل عدد اکتان 91 RON است اما با پیشرفت صنعت، خودروهای مدرن امروزی کم‌کم میل به استفاده از سوخت مرغوب‌تر با عدد اکتان ۹۵ دارند؛ به‌ویژه اگر از سیستم‌های کمک‌پیشرانه نظیر توربوشارژر نیز استفاده کنند. سیستم کامپیوتری یک خودرو به‌گونه‌ای طراحی شده است که از اپراتور (کاربر) انتظار دارد، حداقل اکتان تعیین‌شده توسط شرکت را به خورد موتور دهد؛ چراکه موتور به‌خصوص برای سوزاندن اکتان معین زمان‌بندی و برنامه‌ریزی شده است. نادیده گرفتن توصیه خودروسازان در درازمدت باعث خطرآفرینی برای خودرو شما می‌شود. در سوی دیگر ماجرا، اگر سوختی با اکتانی بیش‌از آنچه سازنده خودرو توصیه کرده است، استفاده کنید به‌عنوان‌مثال اگر خودرو شما به اکتان ۹۵ نیاز داشته باشد و شما بنزین اکتان ۹۸ را به خورد آن بدهید، بدترین حالت این است که استفاده از این اکتان بالا سودی نخواهد داشت و عملا مانند اکتان ۹۵ خواهد سوخت؛ چراکه خودروی شما آنقدر جدید نیست که بتواند از سوخت با اکتان بالاتر از ۹۵، بهترین استفاده را داشته باشد.
اکتان E10
اکتان E10 به سوختی اطلاق می‌شود که فاقد سرب و مخلوطش حاوی ۹۰درصد بنزین و ۱۰درصد اتانول است. اتانول نوعی الکل بی‌رنگ است که به‌عنوان سوختی تجدیدپذیر و سازگارتر با محیط‌زیست شناخته می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند استفاده از سوخت اتانول با توجه به منبع تولید آن، در مقایسه با انواع سوخت‌های کربنی می‌توانر باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای شود. سوخت E10 باتوجه به قیمت پایین‌تر شاید نظر بسیاری از رانندگان را به خود جلب کند اما پیش از استفاده از آن باید از سازگاری آن با خودرو اطمینان حاصل کرد. متخصصان می‌گویند بیشتر خودروهای تولیدشده پس از سال‌های ۱۹۸۶ میلادی با این سوخت سازگاری دارند. با این‌حال، ممکن است خودروهایی نیز باشند که برای سوزاندن اتانول طراحی و بهینه‌سازی نشده‌اند؛ بنابراین بهتر است پیش از استفاده از این نوع سوخت از سازگاری آن مطمئن شد.
